Día entrenacional la llingua materna 2019

La selmana pasada cellebrouse'l dia entrenacional la llingua materna.
Esta fou la mia aportación pa esi día, que fou lleía nel autu que muerganizonun las asociaciones El Fueyu, L'Alderique y La Parva, na casa de cultura de Pinilla (San Andrés de Rabanedo, Llión).
Las llinguas son patrimoñu la humanidá, non armas de destrución.

– Día entrenacional la llingua materna 2019 – 

Guei cellebramos el día entrenacional la llingua materna, día mui especial sobrutóu pa las llinguas minoritarias y amenorgadas, cumu ye autualmente la de nuesu, la llionesa.

Una llingua llionesa que nel presente ye piqueña, fou va sieglos mui grande. Purque fou la llingua los fueros, los conceyos y los filandones; la llingua’l berciu’l parlamentarismu; fou llingua de reis y de pueblu chanu, que costruyóu una nación, qu’aportóu a la hestoria dreichos y llibertáes qu’inda nestas datas son recoñocías entrenacionalmente

Cul tiempu, pur mueitas razones, nun vou a enumbaralas agora, purque la hestoria ye la que ye, pa bien ou pa mal, fou arrequeixada, enclusu espreciada, ata’l puntu de facere que la xente qu’inda la falaba s’avergoñase d’eilla.

Peru, cumu digu, fou llingua de reis y de lleis, ou seya, que fou llingua que, nun intre la hestoria, movióu la vida, nun solu d’un reinu, sinón tamién de tolos territorios que pur deillas razones rindían pleitesía a esi vieyu reinu, el Llionés.

Asina que la vergoña ye artificial, purque si la llingua de reis y de lleis inda ta viva, ye purque fonun costrutores d’un puebru qu’untavía sigi vivu y tien tol dreichu a caltenere las suas costumes y tradiciones, amás la sua llingua, ensín vergoña dala, seya cunas vieyas normas, ou cun modernas adautaciones, purque’l tiempu amás de pasare pa la xente, tamién lu faz pa tolu que l’alrodía.

Llingua que siendu agora piqueña, en casu dalu ye menos qu’outras, purque tolas llinguas son una pieza la cultura universal, onde ensin dalgunas d’eillas, la hestoria y la cultura la humanidá finan coxas. Purque la perda d’una llingua ye cumu una sinfonía silenciada, un llibru esborríau ou un cuadru encisnáu. Y lu mesmu que remocicar un monumentu ou un cuadru, ou usare las más modernas teunoloxías pa que llibros ou partituras nun se pierdan, tamién las llinguas, cumu parte la cultura la humanidá, tienen de caltenese ensin afurrar esfuercios

Y pa finare, y nun menos importante, tien de quedare nidiu qu’una llingua, seya la llionesa ou cualesquiera outra, ye una poesía, un cantar, una novela, nunca una arma; ye llibertá y solidaridá, nunca amanaza. Las llinguas, seyan vieyas ou nuevas, minoritarias ou non, solu son trasporte d’idegas, mesaxes y cultura. El mal siempres chega dende la inorancia, l’analfabetismu ou’l fanatismu, purque dalgunos prefieren destruyir antias qu’adeprendere, prefieren culpar a aqueillu que descoñocen antias qu’ampliare la sua conocencia ou la sua intolerancia creya fechuras estremas que nun tienen de vere un res cuna cultura, nin cuna llingua.

Asina, que cellebremos esti día, cul envís de caltener y esporpollare tolas llinguas, ensín deixare que pongan más pedras nel camín, y sobrutóu que nel casu la llingua llionesa chege esti chamamientu a tolos que sigin teniendu tantu mieu a caltenere cenciellamente lu que ye de nuesu y nun va escontra nadie.

Elías Álvarez Rico